14.12.15

Ψυχιατρικές διαταραχές: ένα «κρυφό» πρόβλημα δημόσιας υγείας

Στο χθεσινό μου άρθρο στο "ΒΗΜΑ της Κυριακής" (13/12/2015) προσπαθώ να υποστηρίξω ότι τα προβλήματα της ψυχικής υγείας είναι τόσο σημαντικά όσο και οι καρδιοπάθειες ή ο διαβήτης, αλλά παραμένουν κρυφά και χωρίς επαρκή χρηματοδότηση από το σύστημα (εις βάρος των ασθενών που νοσούν και των οικογενειών τους). Από την άλλη, οι θεραπευτικές μας παρεμβάσεις έχουν το ίδιο ή και καλύτερο αποτέλεσμα με άλλους τομείς της ιατρικής, ιδιαίτερα συγκρινόμενες με τα γνωστά χρόνια νοσήματα που μαστίζουν τον πληθυσμό (όπως οι καρδιοπάθειες και ο διαβήτης).
Όλο το άρθρο στο σύνδεσμο:
http://www.tovima.gr/health-fitness/article/?aid=761544

28.11.15

Η Νευροβιολογία της Διπολικής Διαταραχής και ο ρόλος των φαρμάκων


Παλαιότερα οι ερευνητές του κεντρικού νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου έδιναν πολύ μεγαλύτερη σημασία στους νευρώνες, δηλαδή στα βασικά νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου, και λιγότερη στα ενδιάμεσα κύτταρα της γλοίας που υποστηρίζουν τα νευρικά κύτταρα στις λειτουργίες τους. Την τελευταία δεκαετία ωστόσο έχει φανεί ο σημαντικός ρόλος που παίζουν τα τελευταία στην αιτιολογία των ψυχικών διαταραχών. Στο ωραίο γράφημα που παρουσιάζεται πιο κάτω μπορούμε να δούμε τις μεταβολές που υφίστανται τα κύτταρα της γλοίας στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής: το κύτταρο της μικρογλοίας (μωβ στην εικόνα) είναι υπεύθυνο για την ανοσολογική προστασία του εγκεφάλου και έχει παθολογικά ενεργοποιηθεί (πιθανότατα λόγω αδιευκρίνιστων ανοσολογικών μηχανισμών) με αποτέλεσμα να εκκρίνει ουσίες που διεγείρουν τα πράσινα αστροκύτταρα. Τα τελευταία διεγείρουν με τη σειρά τους το νευρώνα με αποτέλεσμα ο νευρώνας να βομβαρδίζεται κυριολεκτικά με γλουταμικό και να απειλείται με καταστροφή (αυτή η τοξικότητα που οφείλεται στην υπερβολική διέγερση με γλουταμικό ονομάζεται διεγερσιτοξικότητα - excitotoxicity). Οι θεραπείες που χορηγούμε στη διπολική στοχεύουν τη μείωση της κυτταρικής διέγερσης και στην ευόδωση των ανασταλτικών μηχανισμών που διαθέτει ο εγκέφαλος (όπως π.χ. το σύστημα του GABA). Για το λόγο άλλωστε αυτό πιστεύουμε ότι αυτές οι θεραπείες (σταθεροποιητικά της διάθεσης όπως τα άλατα λιθίου και το βαλπροϊκό) έχουν νευροπροστατευτική δράση και μειώνουν μακροπρόθεσμα την πιθανότητα υποτροπών και τις επιπλοκές της νόσου.

16.10.15

Νέα μελέτη για το ρόλο της φλεγμονής στην Σχιζοφρένεια


Νέα μελέτη από το Imperial College στη Μ. Βρετανία δείχνει ότι στον εγκέφαλο ασθενών με σχιζοφρένεια υπάρχει αυξημένη φλεγμονώδης δραστηριότητα, όπως φαίνεται από την αύξηση των ειδικών μικρογλοιακών κυττάρων που είναι εξειδικευμένα ανοσοκύτταρα και βρίσκονται στην πρώτη γραμμή άμυνας του εγκεφάλου. Η φλεγμονώδης αυτή αντίδραση σχετίζεται με την βαρύτητα των συμπτωμάτων και είναι εμφανής (αν και σε μικρότερο βαθμό) και σε άτομα που έχουν υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης σχιζοφρένειας, αλλά δεν την έχουν εκδηλώσει ακόμη πλήρως. Στη φωτογραφία είναι εμφανής η διαφορά (πάνω ο υγιής, στη μέση ο υψηλού κινδύνου, κάτω ο ασθενής). Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές: "Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η φλεγμονή μπορεί να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία της σχιζοφρένειας και άλλων ψυχωτικών διαταραχών. Το επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι η δοκιμή φαρμάκων με αντιφλεγμονώδη δράση που θα στοχεύουν στην καταπολέμηση αυτών των μηχανισμών. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες ή και σε πρόληψη"
Περισσότερα στο σύνδεσμο: http://www.sciencedaily.com/releases/2015/…/151016084936.htm

14.10.15

Έκδοση Βιβλίου θεραπευτικών οδηγιών για τις σημαντικότερες ψυχιατρικές διαταραχές

Η έκδοση θεραπευτικών κατευθυντήριων οδηγιών για τις σημαντικότερες ψυχιατρικές διαταραχές (σε επιμέλεια Βενετσάνου Μαυρέα και Πέτρου Σκαπινάκη από το Παν/μιο Ιωαννίνων) ελπίζω να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της έκβασης αυτών των ασθενειών στην χώρα μας. Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν πολλοί, οι κατευθυντήριες οδηγίες σκοπεύουν περισσότερο στην καλύτερη φροντίδα των ασθενών παρά στην εξοικονόμηση πόρων. Στους εξαίρετους συναδέλφους που συνεργάστηκαν σε αυτή την έκδοση οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ: Αντώνης Πολίτης (Antonis Politis) Γιάννης Ζέρβας (Yannis Zervas), Ρωσσέτος Γουρνέλης, Γιαννης Μιχόπουλος (Yannis Michopoulos), Ευγενία Κατιρτζόγλου (Everina Katirtzoglou και Αντώνης Μούγιας από το ΕΚΠΑ, Γιάννης Νηματούδης, Βασίλης Μποζίκας, Κώστας Φουντουλάκης (Konstantinos Fountoulakis), Βαγγέλης Καραβέλας (Vagelis Karavelas), Πέτρος Φωτιάδης (Petros Fotiadis) και Μυρτώ Σαμαρά (Myrto Samara) από το ΑΠΘ, και Πέτρος Πετρίκης, Στέφανος Μπέλλος (Στέφανος Μπέλλος), από το Παν/μιο Ιωαννίνων.
Όλη η έκδοση διατίθεται ηλεκτρονικά στο σύνδεσμο
http://bit.ly/1G3PZdy

6.10.15

Η σελίδα μας στο Facebook

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook ώστε να είστε σίγουροι ότι λαμβάνετε όλες τις αναρτήσεις τακτικά.
https://www.facebook.com/pages/Ψυχιατρική-Πέτρος-Σκαπινάκης/210640379000889




Η Βιολογική Βάση της Σχιζοφρένειας: δεν είναι όλα "στο μυαλό" του Ασθενή


Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ασθενείς που έχουν την ατυχία να πάσχουν από σχιζοφρένεια στιγματίζονται είναι διότι συχνά υπάρχει η αντίληψη ότι η πάθησή τους είναι "στο μυαλό τους" ή καθαρά "ψυχολογική" και ότι δεν υπάρχει τίποτα οργανικό (καμιά φορά αυτή η αντίληψη είναι ταυτόσημη με την άποψη ότι οι ασθενείς αυτοί υποδύονται την ασθένεια). Μπορεί φυσικά η δυνατότητα που είχαμε πριν από 100 χρόνια να εξετάσουμε τον εγκέφαλο να μην ήταν πολύ ακριβής, αλλά η τεχνολογία των απεικονίσεων έχει εξελιχθεί ταχύτατα και στον 21ο αιώνα μπορούμε να δούμε τον εγκέφαλο την στιγμή που λειτουργεί και όχι απλώς με στατικές φωτογραφίες. Στη φωτογραφία βλέπουμε τον εγκέφαλο ενός ασθενή που παρουσιάζει ακουστικές ψευδαισθήσεις (ένα από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας) 9 δευτερόλεπτα πριν την ψευδαίσθηση (επάνω) και τη στιγμή που ακούει τη φωνή (κάτω). Είναι εμφανές ότι λίγο πριν την ψευδαίσθηση "ανάβει" η περιοχή του μετωπιαίου λοβού που σχετίζεται με την παραγωγή της "εσωτερικής ομιλίας" (του εσωτερικού διαλόγου που κάνουμε όλοι οι άνθρωποι όταν σκεφτόμαστε ή ανησυχούμε), ενώ τη στιγμή της ψευδαίσθησης "ανάβει" η περιοχή του κροταφικού λοβού που σχετίζεται με την επεξεργασία των ακουστικών ερεθισμάτων.
Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια έχουν ακουστικές ψευδαισθήσεις διότι ο εγκέφαλός τους δεν χειρίζεται σωστά την "εσωτερική ομιλία" και ενεργοποιεί το κύκλωμα της ακουστικής αντίληψης. Αυτό προφανώς είναι αποτέλεσμα της νευροβιολογικής διαταραχής της σχιζοφρένειας και όχι αποτέλεσμα ψυχολογικής αδυναμίας ή φαντασίας του ασθενή.